Poziom nauczania: szkoła podstawowa, klasy IV-VI
Cele katechetyczne – wymagania ogólne:
– Analiza i interpretacja treści zawartych w Piśmie Świętym oraz w Orędziu na 49. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu.
– Kształtowanie w sobie przekonania, że rodzina jest pierwszym miejscem, gdzie uczymy się komunikacji.
– Odkrywanie wartości egzystencjalnej Orędzia na 49. Dzień Środków Społecznego Przekazu.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe:
Wiedza:
– Na podstawie analizowanych tekstów uczeń wymienia, czego uczy się w rodzinie w zakresie komunikacji.
– Na podstawie analizowanych tekstów uczeń wyjaśnia, jak rodzina uczy religijnego wymiaru komunikacji.
– Po katechezie uczeń podaje przykłady pozytywnej komunikacji.
Umiejętności:
– Po katechezie uczeń przedstawia pozytywną propozycję opowiadania Książe i sokół.
– Po katechezie uczeń kończy zdania na podstawie tekstu orędzia.
– Po katechezie uczeń podaje alternatywne tytuły do perykopy biblijnej Łk 1, 39-56>
– Po katechezie uczeń współpracuje w grupie.
Formy organizacji zajęć: indywidualna, zbiorowa, grupowa.
Metody dydaktyczne: pogadanka, zabawa „pozytywne okulary”, alternatywne tytuły.
Środki dydaktyczne: Pismo Święte, kartki z tekstem Łk 1, 39-56, fragmenty Orędzia na 49. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu, kartki ze zdaniami niedokończonymi, kartki z tabelą, pozytywne okulary z sercami naklejonymi na szkła, pisaki, magnesy.
SCHEMAT ZAJĘĆ
I. Wprowadzenie
1. Propozycja modlitwy na rozpoczęcie lekcji: Modlitwa Pańska.
2. Wprowadzając w tematykę spotkania, przedstawiamy opowiadanie Książę i sokół.
Pewien książę, będąc na polowaniu, przybył spragniony do podnóża skały, z której spływała kroplami woda. Zsiadł z konia i odczepił od siodła złoty, wysadzany drogimi kamieniami puchar. Chciał się napić. Na ręce, którą trzymał puchar, siedział skulony sokół, ulubieniec księcia.
Powoli, powoli puchar napełnił się, ale gdy książę zbliżył go do ust, sokół poderwał się, jakby chcąc ulecieć w górę i poruszył tak mocno ręką, na której siedział, że woda wylała się z pucharu…
Książe pogłaskał ukochanego sokoła i znów zaczął zbierać wodę, kropla po kropli, ale gdy znów zbliżył puchar do ust, sokół wydał przenikliwy krzyk, poruszył skrzydłami i książę znów wylał wodę zbieraną cierpliwie.
Rozgniewał się, ale opanował się i rozpoczął po raz trzeci napełnianie pucharu. Gdy po raz trzeci zbliżył puchar do ust, sokół znów poruszył się niespokojnie.
Woda rozlała się. Wówczas książę wybuchnął wielkim gniewem. Złapał sokoła i rzucił go o skałę. Ptak upadł martwy z rozpostartymi skrzydłami, jakby jeszcze fruwał. Tymczasem krople wody, które wypływały ze skały, przestały płynąć. Ciągle bardzo zagniewany, ale i smutny książę odczuwał wielkie pragnienie.
Posłał służących, aby zobaczyli, czy na szczycie skały jest źródło, z którego sączyła się woda. Znaleźli je, ale stanęli przerażeni. Była to kałuża, w której pływały zdechłe, rozkładające się zwierzęta. Z pewnością wypijając wodę, książę otrułby się. Po powrocie jeden ze służących powiedział: „Panie, gdybyś wypił tę wodę, musiałbyś umrzeć”.
Książę spojrzał na sokoła leżącego u jego stóp i pochylił głowę. Przeprosił z pokorą sokoła, wiernego przyjaciela, który poświęcił się dla niego. Książe żałował po niewczasie swego wybuchu złości.
(Bruno Ferraro, Przypowieści i opowiadania dla szkoły i katechetów, s. 52-53, Wydawnictwo Salezjańskie, 2001).
Proponujemy zabawę w „pozytywne okulary”. Po ich nałożeniu chętni uczniowie opowiadają usłyszane opowiadanie pozytywnym językiem. Pomagamy dobrać odpowiednie słowa i rozumieć uzasadnienie powziętej decyzji, reakcji czy zachowania. Pomagamy też zrozumieć motywy działań bohaterów, zadajemy pytania: Czy książę mógł uniknąć tragicznego zakończenia? W jaki sposób?
Puenta
Rozmawiamy, a nie tylko mówimy, słuchamy, a nie tylko słyszymy. Książę mógł uniknąć tragicznego zakończenia, gdyby zareagował na zachowanie sokoła. Gdyby zadał sobie pytanie: Dlaczego ptak się tak dziwnie zachowuje?
II. Świadectwo Pisma Świętego
W tym czasie Maryja wybrała się i poszła z pośpiechem w góry, do pewnego miasta w [pokoleniu] Judy. Weszła do domu Zachariasza i pozdrowiła Elżbietę. Gdy Elżbieta usłyszała pozdrowienie Maryi, poruszyło się dzieciątko w jej łonie, a Duch Święty napełnił Elżbietę. Wydała ona okrzyk i powiedziała: Błogosławiona jesteś między niewiastami i błogosławiony jest owoc Twojego łona. A skądże mi to, że Matka mojego Pana przychodzi do mnie? Oto skoro głos Twego pozdrowienia zabrzmiał w moich uszach, poruszyło się z radości dzieciątko w moim łonie. Błogosławiona jesteś, któraś uwierzyła, że spełnią się słowa powiedziane Ci od Pana”. Wtedy Maryja rzekła: „Wielbi dusza moja Pana i raduje się duch mój w Bogu, moim Zbawcy. Bo wejrzał na uniżenie Służebnicy swojej. Oto bowiem błogosławić mnie będą odtąd wszystkie pokolenia, gdyż wielkie rzeczy uczynił mi Wszechmocny. Święte jest Jego imię – a swoje miłosierdzie na pokolenia i pokolenia [zachowuje] dla tych, co się Go boją. On przejawia moc ramienia swego, rozprasza [ludzi] pyszniących się zamysłami serc swoich. Strąca władców z tronu, a wywyższa pokornych. Głodnych nasyca dobrami, a bogatych z niczym odprawia. Ujął się za sługą swoim, Izraelem, pomny na miłosierdzie swoje – jak przyobiecał naszym ojcom – na rzecz Abrahama i jego potomstwa na wieki”. Maryja pozostała u niej około trzech miesięcy; potem wróciła do domu (Łk 1, 39-56).
Aktywizacja
1. Dzielimy klasę na 5 grup.
2. Uczniowie pracują w grupach nad perykopą biblijną metodą alternatywnych tytułów. Określamy zadanie do wykonania: Uczniowie otrzymują perykopę biblijną, wybrany uczeń głośno czyta tekst. Uczniowie podają tytuły, zapisują je na kartce. Następnie wspólnie wybierają jeden najtrafniejszy tytuł. Przedstawiciele grup odczytują napisane tytuły, następnie wywieszają je na tablicy.
Puenta
Spotkanie Maryi z Elżbietą to przede wszystkim spotkanie, powitanie, rozmowa, toczący się pomiędzy nimi dialog. Bierze w nim udział Maryja, Elżbieta oraz jej nienarodzone dziecko. Możemy wyciągnąć wniosek, że komunikacji – porozumiewania się uczymy jeszcze przed przyjściem na świat. To doświadczenie łączy wszystkich ludzi. Rodzina to pierwsze miejsce, w którym się uczymy. Czego się uczymy? Odpowiedzi na to pytanie poszukamy w Orędziu na 49. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu, które napisał papież Franciszek.
III. Studium Orędzia na 49. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu
1. Uczniowie pracują w 5 grupach metodą zdań niedokończonych: Na podstawie tekstu wielokrotnie uzupełniają zdanie: W rodzinie uczę się…
2. Refleksje zapisujemy na kartce.
3. Po skończonej pracy liderzy grup omawiają efekty pracy, kartki umieszczają na tablicy.
Grupa 1
Słów nie wymyślamy: możemy ich używać, ponieważ je otrzymaliśmy. To w rodzinie uczymy się mówić w języku ojczystym, to znaczy w języku naszych przodków (por. 2 Mach 7, 25.27). W rodzinie dostrzegamy, że inni byli przed nami, sprawili, że zaistnieliśmy i możemy z kolei rodzić życie oraz czynić coś dobrego i pięknego. Możemy dawać, ponieważ otrzymaliśmy, a to pozytywne sprzężenie zwrotne stoi u podstaw zdolności rodziny do komunikowania się między sobą i komunikowania innym: bardziej ogólnie, jest modelem wszelkiej komunikacji.
Grupa 2
Gdy mama i tata usypiają swoje dopiero co urodzone dzieci, bardzo często powierzają je Bogu, aby nad nimi czuwał. A kiedy są trochę większe, odmawiają wraz z nimi proste modlitwy, pamiętając z miłością także o innych osobach, dziadkach, innych krewnych, chorych i cierpiących – tych wszystkich, którzy bardziej potrzebują Bożej pomocy. Tak więc w rodzinie większość z nas nauczyła się religijnego wymiaru komunikacji, który w chrześcijaństwie jest całkowicie przeniknięty miłością, miłością Boga, który daje nam siebie, i którą dajemy innym.
Grupa 3
W rodzinie istnieje przede wszystkim zdolność, aby nawzajem się objąć, wspierać, towarzyszyć sobie nawzajem, odczytać spojrzenia i milczenie, wspólnie się śmiać i płakać, między osobami, które siebie nawzajem nie wybrały, a jednak są tak ważne jedna dla drugiej, że pozwalają nam zrozumieć, czym jest naprawdę komunikacja jako odkrycie i budowanie bliskości.
Grupa 4
Nie ma rodziny idealnej, ale nie wolno nam bać się niedoskonałości, kruchości, a nawet konfliktów; trzeba się nauczyć stawiania im czoła w sposób konstruktywny. Dlatego rodzina, w której, pomimo jej ograniczeń i grzechów, istnieje wzajemna miłość, staje się szkołą przebaczenia. Przebaczenie jest dynamiką komunikacji, takiej komunikacji, która się wyczerpuje, załamuje i która poprzez skruchę wyrażoną i przyjętą możne ponownie nawiązać więzi i sprawić, by one się rozwijały. Dziecko, które uczy się w rodzinie słuchać innych, mówić w sposób pełen szacunku, wyrażając swój punkt widzenia i nie negując spojrzenia innych, będzie w społeczeństwie budowniczym dialogu i pojednania.
Grupa 5
O granicach przekazu wiele nas mogą nauczyć rodziny z dziećmi naznaczonymi jakimś upośledzeniem czy też wieloma niepełnosprawnościami (…). Ale też dzięki miłości rodziców, braci oraz innych zaprzyjaźnionych osób mogą się stać bodźcem, by się otworzyć, by dzielić się z innymi, komunikować się w sposób integrujący.
Puenta
Rodzina jest miejscem, gdzie się uczymy: mówić w języku ojczystym, korzystać z doświadczenia przodków, budować więzi, modlić za siebie i innych, budować bliskość, przebaczać, porozumiewać się z osobami niepełnosprawnymi i upośledzonymi.
Śmiało możemy powiedzieć, że w rodzinie uczymy się porozumiewania z Bogiem i innymi ludźmi
Notatka do zeszytu
Temat: W rodzinie uczę się mówić i słuchać.
Rodzina jest miejscem, gdzie uczymy się:
• mówić w języku ojczystym,
• korzystać z doświadczenia przodków,
• budować więzi,
• modlić za siebie i innych,
• budować bliskość,
• przebaczać,
• porozumiewać się z osobami niepełnosprawnymi i upośledzonymi. W rodzinie uczymy się porozumiewania z Bogiem i innymi ludźmi.
Propozycja modlitwy na zakończenie lekcji
Modlitwa do Świętej Rodziny
Jezu, Maryjo i Józefie,
w Was kontemplujemy
blask prawdziwej miłości,
do Was zwracamy się z ufnością.
Święta Rodzino z Nazaretu,
uczyń także nasze rodziny
środowiskami komunii i wieczernikami modlitwy,
autentycznymi szkołami Ewangelii i małymi Kościołami domowymi.
Święta Rodzino z Nazaretu,
niech nigdy więcej w naszych rodzinach nikt nie doświadcza
przemocy, zamknięcia i podziałów:
ktokolwiek został zraniony albo zgorszony,
niech szybko zazna pocieszenia i uleczenia.
Święta Rodzino z Nazaretu,
oby przyszły Synod Biskupów
mógł przywrócić wszystkim świadomość
sakralnego i nienaruszalnego charakteru rodziny,
jej piękna w Bożym zamyśle.
Jezu, Maryjo i Józefie,
usłyszcie, wysłuchajcie naszego błagania.1
Opracowanie katechezy: Anna Lemieszonek – katechetka, doradca metodyczny pracuje od 1990 r. w Bartoszycach (archidiecezja warmińska).
© Edycja Świętego Pawła
Zestaw pomocy duszpasterskich można pobrać bezpłatnie.
1http://opusdei.pl/pl-pl/article/modlitwa-rodziny-papieza/ [dostęp: 15.07.2015].
Patroni medialni: